MAYIS AYI MECLİS TOPLANTI KONUŞMASI – 30.05.2022

Sayın Başkanım,

Sayın Mehmet GÜN (Gün+Partners Avukatlık Bürosu)

Geçmiş Dönem Başkanlarımız,

Yüksek İstişare Kurulu Üyelerimiz,

Onur Üyelerimiz, Meclisimizin Çok Değerli Üyeleri,

Şahsım ve Yönetim Kurulumuz adına, sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Mayıs ayı Meclis Toplantımıza hoş geldiniz.

Sayın Gün’e verdiği bilgiler için çok teşekkür ediyorum.

Kuzey Irak'ta Pençe-Kilit Operasyon Bölgesinde şehit düşen Mehmetçiklerimize Allahtan rahmet, ailelerine sabır ve başsağlığı diliyorum. Türk Silahlı Kuvvetlerimizin Allah yardımcısı olsun.

Değerli Meclis Üyelerimiz,

Covid virüsü bir pandemi olarak ilan edildiğinde, bu işin tüm ülkelerde bitmediği sürece, dünya geneli için sorun olmaya devam edeceği belirtilmişti. Ülkemizde ve dünya genelinde normale dönülmüş olsa da, Çin çok sıkı karantina tedbirlerine devam ediyor. Çin’in söz konusu sıfır Covid politikası, sadece kendini değil, tüm dünyayı siyaseten ve ekonomik olarak etkiliyor. Limanlarını kapatan Çin, mal tedarikinde de sorunlara neden olmaktadır.

Diğer taraftan, Covid’in yarattığı travma artık her yeni virüs haberinin endişeyle karşılanmasına sebep oluyor. Sonuç olarak, öyle ya da böyle, yeni normal olarak nitelendirilen bu sistemde, yeni tür virüslerle yaşamaya alışmak zorunda olduğumuzu bir kez daha anlıyoruz.

DÜNYA EKONOMİK FORUMU TOPLANTISI

Değerli Meclis Üyelerimiz,

Sizlerle her sene paylaştığım, Dünya Ekonomi Forumu 2 yılın ardından geçen hafta yüz yüze yapıldı.100'den fazla ülkeden 2 bin 500'ün üzerinde katılımcının yer aldığı toplantı, “Dönüm noktasındaki tarih; Hükümet Politikaları ve İş Dünyası Stratejileri” temasıyla düzenlendi.

4 gün boyunca; “toplumsal güvenin yeniden inşası”, “sağlık sistemlerinin geleceğinin güvence altına alınması,” “dirençli gelecek,” “yaptırımların kullanımı ve etkinliği”, “karbon emisyonunun sıfır düzeyine çekilmesi”, “küreselleşmenin geleceği,” “enerjide görünüm; krizi aşmak”, “direncin ruhu; Ukrayna’dan sesler” ve “küresel gıda krizini önleme” konuları panellerde değerlendirildi.

2022 Davos Zirvesi kapsamında dünyadaki baş ekonomistlerin görüşlerinin alındığı araştırmanın sonuçları da şöyle; /SLAYT 1

EKONOMİK AKTİVİTE

Ø  ABD’de ekonomik aktivitenin ılımlı/orta verimlilikte devam edeceğini düşünen ekonomistlerin oranı: %62

Ø  Avrupa’da ekonomik aktivitenin düşük verimlilikte devam edeceğini düşünen ekonomistlerin oranı: %58

Ø  Çin’de ekonomik aktivitenin ılımlı/orta verimlilikte devam edeceğini düşünen ekonomistlerin oranı: %54

ENFLASYON

Ø  ABD’de enflasyonun yüksek devam edeceğini düşünen ekonomistlerin oranı: %58, Avrupa’da %38, Çin’de %50,

Ø  ABD’de enflasyonun ÇOK yüksek devam edeceğini düşünen ekonomistlerin oranı: %75, Avrupa’da %17, Çin’de %21

SLAYT 2

RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI VE RUSYA’YA YAPTIRIMLARIN ETKİSİ Rusya’da 2022 yılı GSYH’nın düşmesini bekleyen ekonomistlerin oranı: %58

Ø  Rusya’nın uzun vadeli ekonomik büyümesinin düşmesini bekleyen ekonomistlerin oranı: %54

Ø  Rusya ve Çin arasında işbirliğinin güçlenmesini bekleyen ekonomistlerin oranı: %75

KÜRESELLEŞME

Ø  Mal piyasasında yüksek küresel ekonomik entegrasyon bekleyenlerin oranı: %4

Ø  Hizmetler sektöründe yüksek küresel ekonomik entegrasyon bekleyenlerin oranı: %17

Ø  İstihdamda yüksek küresel ekonomik entegrasyon bekleyenlerin oranı: %17

Ø  Teknolojide yüksek küresel ekonomik entegrasyon bekleyenlerin oranı: %15

Yani görüyoruz ki, küreselleşmeye ilişkin beklentiler giderek azalıyor.

DOLARIN KÜRESEL SEYRİ

Gelecek 3 yılda doların küresel rezerv para birimi olma

Statüsünü SÜRDÜRECEĞİNİ düşünen ekonomistlerin oranı: %75

Statüsünün AZALACAĞINI düşünen ekonomistlerin oranı: %25

POLİTİKALARIN SONUCU: RİSK PRİMİ CDS REKOR SEVİYELERDE /SLAYT 3

Küresel ekonomide genel görünüm böyle iken, dönüp bize baktığımızda; sizlerle sadece 3 veri paylaşacağım. Evet CDS, yani ülke risk primimiz 714’lerde. Bu çok çok yüksek bir seviyedir. Düşünün ki, Almanya gibi gelişmiş ülkelerin seviyesi 50’nin altında. Brezilya gibi yıllardır ekonomik ve yönetimsel istikrarsızlık içerisinde olan bir ülkenin bile risk primi 245.

Türkiye’de bugün en büyük sorun haline gelen ve çözümü noktasında yol alınamayan enflasyon ise %70 seviyelerinde. Yılbaşında 13 TL, geçen sene bugünlerde 8 TL olan Dolar bugün 16 seviyesini geçti. Bu 3 veri ekonomideki sıkışmışlığı, belirsizliği çok net bir şekilde ortaya koymaktadır. Dünya genelinin aksine, faiz ısrarı doları, dolayısı ile enflasyonu birlikte yukarı itmeye devam ediyor. Ve ekonomi bu sarmalın içinde yönünü bulamıyor. Öyle ki, Politika faizi %14. Hazine %27’den borçlanıyor. Bakın bu anlamda Rusya MB güzel bir örnek. Savaş sürecinde ihtiyaç duyduğu bir anda faizleri %9,5’tan %20’ye artırdı. Ve 2 adımla şimdi %11’e geri çekti.

Acilen ve ivedilikle, makro ekonomik istikrarın ve güvenin tesisi için enflasyon başta olmak üzere sorunlu başlıklarda bütünsel bir program hayata geçirilmelidir. Yerli ve yabancı yatırımcı için güven ortamı yeniden sağlanmalıdır.

EKONOMİYE DAİR ÖNE ÇIKAN DÜZENLEMELER /SLAYT 4

Evet bir takım küçük düzenlemeler hayata geçiriliyor. Ancak bunlar kısmen olumlu kısmen de uygulamada sorunlar yaşatmaktadır. Hala ihracat bedellerinin TL’ye çevrilmesi uygulaması sorunlu düzenlemelerin başında gelmektedir. Bu ay içerisinde öne çıkan düzenlemeler ise şöyle:

1.    İşletmelere yönelik yeniden değerleme neticesinde hesaplanan değer artışı bilançonun pasif bölümünde ayrı bir fon hesabında gösterilecek.

2.    İhracat ve üretim faaliyetinden elde edilen kazançlar için kurumlar vergisi oranının 1 puan indirimli uygulanmasına ilişkin esaslar belirlendi.

3.    Kamu ihalelerinde elektronik ihale (e-ihale) yönteminin kullanımı zorunlu hale getirildi.

YAKLAŞAN GIDA FELAKETİ/SLAYT 5

Ekonomiye dair her gün yeni düzenlemeler yapılırken kaçırdığımız belki de en önemli husus, uzun yıllardır iklim krizi ile birlikte uyarılan gıda krizi idi. Bugün Ukrayna-Rusya kaynaklı yeniden alevlenen ve The Ekonomist’in kapağında görüldüğü gibi yaklaşan gıda felaketi ile karşı karşıyayız. 1990 yılından bu yana en yüksek küresel gıda enflasyonu gerçekleşmekte. Oran küreselde %29,8 iken Türkiye’de %89. Aradaki makası dikkatlerinize sunuyorum.

Zaten pazarlarda ve sofralarımızda bu enflasyonu hepimiz yaşıyoruz. Yarın paramız olsa bile temin edemeyeceğimiz kadar ciddi bir sorun karşısında çok daha somut ve radikal adımlar bekliyoruz. Çiftçilerimizin üretime küstürülmesi, ülkemiz adına gerçek bir felakettir.

100 BÜYÜK FİRMA /SLAYTLAR 6-13

Geçen hafta Üretimden Satışlarına Göre Büyük Sanayi Kuruluşları çalışmamızı sonlandırdık ve basın toplantı ile 100 Büyük Firmamızı paylaştık. Çalışmaya ilişkin analizleri sizlerle de paylaşmak istiyorum.

İLK 10 FİRMA SLAYT 6

İlk 10 firma, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının %64’ünü gerçekleştirmektedir. Her birini tebrik ediyorum.

DEĞİŞİM ORANLARI SLAYT 7

Bazı göstergelerde, cari değişimler ve enflasyondan arındırılmış hali ile ve reel değişimlere baktığımızda;

Üretimden Satışlarda %110

Özkaynaklar %58, Borçlar %73

Net Satışlarda %111

Bilanço Karı %158 ve Bilanço zararı %79 artmıştır.

2021 yılında 100 büyük firmaya ilişkin reel ve finansal temel göstergelerin 2020 yılına göre daha olumlu gelişmesinin birkaç ana sebebi var:

•      Pandeminin etkisi ile 2020 yılındaki kötü performanstan dolayı olumlu baz etkisinin ortaya çıkması, bir başka deyişle referans yıl olarak 2020’nin oldukça kötü geçmesi

•      Artan hammadde fiyatları ile lojistik maliyetleri ve ayrıca kur dalgalanmalarının getirdiği belirsizlik nedeniyle gerek üretim gerekse tüketim sürecinde talebin öne     çekilmesi, bir başka deyişle yarının talebinin bugüne kaydırılması,

•      Hammadde temininde yaşanan tıkanıklıklar nedeniyle, ileriye dönük stok yapma ihtiyacı.

Bununla birlikte her geçen yıl daha da belirginleşen kaynak yapısındaki bozulma ve özkaynaklardan daha yüksek oranda artan borçluluk firmaların önünde risk oluşturmaya devam ediyor. Adeta günü kurtarmak için yarınları feda eder durumdayız.

DIŞ TİCARET SLAYT 8

100 büyük firma ihracatının üretimden satışlar içindeki payı %28 olup,

Net ithalatçı görünümünü artırarak korumaktadır.

100 büyük firma, 2020 yılında %15 azalan ihracatını, 2021 yılında Pandemide artan talep etkisi ile %40 artırmayı başarmıştır. %158 oranında artan ithalat, ihracatın ithalata bağımlılığını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır.

AR-GE HARCAMALARI SLAYT 9

Türkiye’nin GSYH’sı içinde Ar-Ge harcamalarının payı binde 28 iken, en büyük üreticilerimizin de ar-ge harcamalarının net satışlar içindeki payı binde 36’dan binde 21’e gerilemiştir. Ar-Ge harcaması da %22 oranında artarak 550 Milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Katma değerli üretim hedefimizden oldukça uzağız.

BORÇLULUK PERFORMANSI /SLAYT 10

Borçların özkaynaklar büyüklüğünün 4 katına ulaşması, gerek küresel, gerekse ulusal piyasalardan borç çevirme riskini ve finansman maliyetlerini ciddi şekilde arttıracaktır. Bu gelişmede pandemi sürecinde firmaların desteklenmesi yerine krediye yönlendirilmesinin de etkisi olmuştur.

Son 10 yılın en yüksek verisi olan; EBSO 100 Büyük Firma’da oran %455’e kadar çıkmıştır. Kur artışlarının sebep olduğu maliyet artışları ve bilanço zararı ile yükselen faizler bu oranı tetiklemektedir. 2020 yılında, İSO 500’de oran %216 idi.

SATIŞ KARLILIĞI /SLAYT 11

Pandemi döneminde özellikle artan dış talep karlılığa olumlu yansımış ve oranı %3,3 seviyesine yükseltmiştir. Ancak, bu düzeyde karlılık oranı ile sermaye biriminin artması olası görünmemektedir. Ayrıca, bu oran hala 500 büyük firma karlılığının gerisindedir.

FİNANSMAN GİDERLERİ /SLAYT 12

Finansman yükü, KOBİ’lerimizde olduğu gibi 100 Büyük Firma için de en önemli sorundur. Küresel ekonomideki olumsuz gelişmelere, ülke özelindeki belirsizlikler ve kırılganlıklar da eklenince yük artmaktadır. 2021 yılında firma beyanlarına göre; faiz gideri %61, borçlar ise %73 oranında artarken, ana faaliyetlerinden elde edilen karın %73’ünün finansman giderlerine ayrılıyor olması önemli bir sorundur. Bu veriler de gelecek yıllar için bir ön uyarı niteliğinde.

DEVREDEN KDV /SLAYT 13

100 Büyük Firmamızın devreden KDV miktarı bir önceki yıla göre; %96 oranında artarak 1.705.502.087 TL’ye ulaşmıştır.

Firmalar, bir yandan borçlarını artırırken, diğer yandan devreden KDV ile devlete borç vermeye devam etmektedir. Konu acilen çözülmelidir.

Böylesi bir süreçte, rakipleri ile eşit rekabet şartlarına sahip olmamasına rağmen; üreterek, ülke ekonomisine katkı koyan firmalarımızı gönülden tebrik ediyor, başarılarının artarak devamını diliyorum.

TOBB SANAYİNİN LİDERLERİ PROGRAMI/ SLAYT 14

TOBB tarafından onaylanan sanayi kapasite raporlarının bir araya gelmesi ile oluşan, TOBB Sanayi Veritabanı’na kayıtlı verilerden derlenen Sanayinin Liderleri Programı, yaklaşık 4 bin farklı ürün için üretim kapasitesine göre oluşturuldu. Sanayinin Liderleri Programı içerisinde; sektörel bazda birinci, ikinci ve üçüncü iller belirlendi.

İstanbul, 1809 ürünün her birinde sahip olduğu üretim kapasitesiyle ilk 3 şehirden biri olmuş. İstanbul'u 1028 ürünle İzmir, 772 ürünle de Kocaeli takip ediyor.

SEKTÖREL SLAYT 15

Sektörel tabloda; İzmir; gıda, tütün ve rafine edilmiş petrol ve elektrik-gaz üretim-dağıtım sektörlerinde birinci olduğunu görüyoruz. İkinci ve üçüncü sektörler de tabloda yer almakta. Emeği geçen herkesi tebrik ediyorum.

Konuşmamı tamamlarken, bayrağımızı gururla dalgalandıran, bu zor gündemde yüzümüzü güldüren sporcularımızın tamamını tebrik ediyorum. Süper Lig Şampiyonu Trabzonspor’u ve 2022 Ziraat Türkiye Kupası’nı alan Sivasspor’u tebrik ediyorum.

Saygılarımla,

Ender YORGANCILAR

Yönetim Kurulu Başkanı