2023 KASIM AYI MECLİS KONUŞMASI

Sayın Başsavcım,

Sayın Başkanım,

Geçmiş Dönem Başkanlarımız,

Onur Üyelerimiz, Yüksek İstişare Kurulu Üyelerimiz,

Meclisimizin Çok Değerli Üyeleri,

Gıda Maddeleri Sanayi ve Otomotiv Yan Sanayi Meslek Komitesi

 Basınımızın Kıymetli Temsilcileri,

Şahsım ve Yönetim Kurulumuz adına, sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başsavcıma, toplantımızı onurlandırdıkları için çok teşekkür ediyorum.

Dün şehrimiz bir felaketi yaşadı. Bölgemizde görülmemiş bir iklim hareketliliği söz konusu. Yoğun yağış, rüzgar ve deniz taşması tüm gün İzmir’i esir aldı. Su altında kalan, maddi hasar gören iş yerlerine destek verilmeli, etkilenen alanlar afet bölgesi ilan edilmelidir. Büyük geçmiş olsun.

TOBB BAŞKANI TEBRİK

2019 yılından bu yana yürütmekte olduğu EUROCHAMBRES Başkan Yardımcısı görevine yeniden seçilen TOBB Başkanımız Rifat Hisarcıklıoğlu’nu tebrik ediyor, slaytta gördüğünüz ve herkese nasip olmayacak aktif olarak yürütmekte olduğu tüm uluslararası görevlerinde başarılarının ve enerjisinin daim olmasını diliyorum.

THE ECONOMIST KAPAĞI

Her sene sonu yaptığı kapaklarla öne çıkan The Economist’in son seçimleri yine gündemde. Şifrelerle dolu olan kapakta; ABD seçimlerinden, Rusya Ukrayna savaşına, yapay zekadan İsrail’e, otomotiv ve enerji sektörüne kadar birçok noktaya dikkat çekilmektedir.

Diğer kapakta Trump var. Açıklaması da şöyle: Donald Trump, 2024 yılında dünya için en büyük tehlikeyi oluşturuyor.

Anketlerde Trump öne çıkarken, önümüzdeki 12 ay içinde adaylardan birinin tökezlemesinin yarışı belirleyeceği ve dolayısıyla dünyayı altüst edebileceği yorumu yapılıyor.

Diğer yandan, Arjantin’de seçilen aşırı sağ cumhurbaşkanının ve Hollanda’da seçilen yine aşırı sağın olası başbakanın vaatlerini dikkate aldığımızda, bir yanda Putin diğer yanda Netanyahu ve onlara eşlik edecek olası Trump ile yeni kaoslara meyilli bir Dünya’nın bizi beklediği çok açık. Temennim, çoklu krizlere sebep olmamalarıdır. İyi yönetilememek ülkeler özelinde ve küresel ekonomide oldukça pahalıya mal olmaktadır. 2024 yılında 70’i aşkın ülkede gerek yerel, gerekse genel seçimler olacak. Kuşkusuz, Mayıs’ta Rusya, Kasım’da Amerika seçimleri öne çıkanlardır.

O liderlerden biri Netanyahu’nun katliamları, çok az ülkenin ses çıkarması ile sadece rehine değişimi için kısa bir süre ateşkes söz konusu.

Avrupa Parlamentosu’nun bazı milletvekilleri ile Birleşmiş Milletler de sonunda yapılan soykırıma isyan ettiler. Sn. Cumhurbaşkanımız ve Dışişleri Bakanımız barış için büyük bir mesai harcıyor. Bu soykırımın hala sonlandırılmaması, insanlık adına büyük bir utançtır.

ABD-ÇİN TARİHİ GÖRÜŞME

Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında; özel bir görüşme gerçekleştiren heyette Biden’ın, 6 yıldır ABD’ye gitmeyen Şi’ye söyledikleri oldukça ilginçtir. Biden diyor ki: "Tartışmalarımızı her zaman açık sözlü bulmuş ve takdir etmişimdir. İklim değişikliğinden narkotikle mücadeleye ve yapay zekaya kadar karşılaştığımız kritik küresel zorluklar, ortak çabalarımızı gerektiriyor. Rekabetin çatışmaya dönüşmemesini sağlamalıyız ve rekabeti her zaman sorumlu bir şekilde yönetmek zorundayız."

Samimiyeti şüpheli olmakla birlikte, ilişkilerin normalleştirilmesi ve ticaretin seyri adına önemli bir buluşma olmuş.

Diğer yandan, aynı günlerde Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, küresel ekonominin rakip bloklara bölünmesine yönelik olarak;

 “Avrupa şu anda kritik bir kavşakta ve de-globalizasyon, demografi ve karbonsuzlaşma gibi bir dizi ortak zorlukla karşı karşıya ve bu zorluklarla aynı anda başa çıkmak, nesiller boyu sürecek bir çaba ve kısa sürede büyük yatırımlar gerektiriyor” diye konuştu.

Direkt bizi ilgilendiren kısmı ise: “Yeni ticaret engelleri ortaya çıktıkça, tedarik zincirlerini yeniden değerlendirmemiz, daha güvenli, verimli ve coğrafi olarak daha yakın olanlara yatırım yapmamız gerekecek.” Demesidir.

Çünkü, AB tarafından hazırlanan “Global Gateway” (Küresel Geçit) programı ile AB’yi daha etkili bir jeopolitik oyuncu haline getirecek küresel tedarik zinciri oluşturmak hedefleniyor. “Yakından Tedarik” prensibi ile yakınındaki ülkeler arasında otoyol ve liman inşaatları da dahil olmak üzere, fiber kablolarla desteklenen etkin bir iletişim altyapısı kurulacak. İşte bu noktada, Türkiye ve İzmir olarak AB’nin tedarik zincirinin bir parçası olmalıyız.

Dünya nelerle uğraşırken bizin gündemimizde bakın ne var:

11 ayda 300’ü aşkın çete çökertildi. Fenomenlerin kara para aklaması ile öne çıkan Polat ailesinin hapse girmesi ile 600 fenomene inceleme başlatıldı. (Basına yansıyanlardan: Eylül Öztürk, Şule Kayatürk, Rabia Toprak, Özlem-Tayyar Öz, Banu Parlak, Nevra Bilem, Neslim Güngen..) Mafya liderinin yüklü para ile yakalanmasından, Bahis çetelerine, bankacı-futbolcu ilişkileri ile ortaya çıkan dolandırıcılık hikayeleri öyle çok da küçümsenecek bir boyutta değildir. Bu insanlar nasıl elini kolunu sallayarak yasa dışı işlere girişti. Ülkemiz ne zamandır, böylesine başıboş bırakıldı. Çok üzücü gerçekten. Bu vesile ile İçişleri Bakanı Sn. Ali Yerlikaya bakanımıza başarılı operasyonları için teşekkür ediyorum.

BÜYÜME TAHMİNLERİ 

Ülkelerin tüm bu çabaları, yeni işbirlik arayışlarındaki ana sebep, küresel yavaşlama gerçeğidir.

Son revize edilen tahminlerle; küresel ekonominin küçülerek 2024 yılında ortalama %2,5 seviyelerinde, Euro Bölgesinde kısmi artışla ortalama %1, Türkiye’nin ise ortalama %3 büyüyeceği tahmin edilmektedir.

Düşük büyüme riski ile birlikte, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme günümüzün en önemli sorunu. O nedenle, içerde izlenecek politikalar çok daha önem kazanmaktadır.

IMF ÜYE ÜLKE DEĞERLENDİRMESİ 

İşte tam da bu noktada, IMF’nin üye ülke ekonomik değerlendirme ziyareti sonrasında altını çizdiği bazı konular izlenmesi gereken politikalara da ışık tutmaktadır.

Seçim sonrasında yeni ekonomi yönetimi ile oluşan politika değişikliğine vurgu yapılarak, 

• Risk dengesi aşağı yönlüdür. En önemli risk, uygulanmakta olan politika değişikliğinin güçlü ivmesini kaybetmesidir.
• Enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi için politika faizi daha da artırılmalıdır.
• Enflasyonla mücadele hedefleriyle tutarlı olması için 2024 bütçe açığının Orta Vadeli Plan tahminlerinin altında olması gerekmektedir. Bu da enflasyonun üzerindeki ücret artışlarının ortadan kaldırılmasını zorunlu kılmaktadır. Denilmektedir.

Bununla birlikte; “Politika faizinin yükseltilmesi, vergilerin artırılması ve bazı finansal sektör önlemlerinin serbestleştirilmesi” yönündeki son adımların, riskleri azalttığı ve yatırımcı güvenini artırdığı ifade edilmiştir.

Bu kapsamda görmekteyiz ki, ülke risk primimiz CDS’ler de 700’lerden 330’lara geriledi. Ancak, İtalya’nın 91, Yunanistan’ın 72 olduğunu dikkate aldığımızda hala eşik değerin çok üstünde olduğumuz da unutulmamalıdır.

Bu açıdan, yabancı sermayenin öncelikli olarak dikkate aldığı yargı bağımsızlığına ilişkin son günlerdeki tartışmaları çok tehlikeli bulurken, gri listeden ülkemizi çıkartacak adımların atılıyor olmasını da memnuniyetle karşılıyorum.

IMF’nin de belirttiği faizler konusunda;

Avrupa Merkez Bankası (ECB) politika yapıcısı Holzmann; 2024 yılının ikinci çeyreğinde faiz indirimine başlanmasının beklemediğini, bunun biraz erken olacağını belirtirken,

ABD Hazine Bakanı Yellen; Fed'in agresif sıkılaşma politikasıyla ABD'nin enflasyonu düşürmek konusunda “kayda değer ilerleme” sağladığını söylemesi tesadüf olamaz. Temel görevi fiyat istikrarı olan Merkez Bankamızın da bu süreçte, rasyonel adımları ve söylemleri dezenflasyon adına da çok önemlidir. Her ne kadar ekonomi yavaşlayacak olsa da. Evet, son hamlesi 500 baz puan faiz artışı olmuştur.

TİCARET BAKANI İLE İSTİŞARE TOPLANTISI

13 Kasım’da katıldığım Ticaret Bakanımız Sayın Ömer Bolat’ın İş Dünyası ile istişare toplantısı, tarafların karşılıklı görüş alışverişine imkan tanıması açısından oldukça verimli geçti.

Fahiş fiyat, stokçuluk ve haksız ticari uygulamalarla kararlılıkla mücadele edildiğine ilişkin değerlendirmede bulunulurken, fiyat indirim kampanyasının, Enflasyon oranı artışının yavaşlamasına olumlu katkısı ifade edilmiştir.
Ekonomi yönetimimizin, aynı kararlılıkla ve titizlikle enflasyonla mücadeleyi başarıyla sonlandırmasını diliyor ve bekliyoruz.

Bu vesile ile bir toplantıyı hatırlatayım. Çarşamba günü saat 14.00’de İZQ’da Enflasyon Muhasebesine ilişkin Adnan Yıldırım’ın ve başdenetçilerin katılacağı bir toplantı düzenliyoruz.

Kısa kısa bazı konulara da değinmek istiyorum.

Öncelikle, 2024 yılında uygulanacak enflasyon muhasebesine ilişkin özellikle de borçlu şirketlere yeni bir vergi yükü doğuracak olmasından dolayı bazı tereddütler oluşmuştur. Henüz uygulama başlamadan, vergisel sonuçlara ilişkin yeni bir düzenleme yeniden değerlendirilmelidir.

Bakınız, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, enerji krizi nedeniyle geçen yıl uygulamaya geçirilen ve yüksek enerji maliyetlerinde şirketleri desteklemeyi kolaylaştıran olağanüstü tedbirlerin Haziran 2024'e kadar uzatılmasına karar verdi.

Yani, rekabet halinde olduğumuz ülkelerde firmaların avantajı artarken, bizlerin de maliyet yükü artmaktadır.

Diğer bir konuda, her kış olduğu gibi talebimizi yine iletelim.
Geçen hafta Avrupa’da saatler 1 saat geri alındı. ABD yaz saati uygulamasını da sonlandırdı. Biz ısrarla, gün ışığını reddedip karanlıkta gidip, karanlıkta dönmeye devam ediyoruz. Enerjiyi daha verimli kullanmamız gerekiyor.

Son konu da, 24 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanan 7846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 3065 sayılı KDV Kanununun 36’ncı maddesi kapsamında; yerli üretimin korunması amacıyla ithalatta ödenen katma değer vergisi matrahına dâhil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim hakkı kaldırılmıştır.

PMI VE İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ

İzlenen politikaların etkisiyle, risklerimizi azaltma noktasında başarı kaydetmiş olmamıza rağmen, üretime ilişkin bir yavaşlamaya da dikkatlerinizi çekmek istiyorum. Yılın üçüncü çeyreğinde gerek sanayi üretimi endeksinde, gerekse PMI verilerinde aylık bazda bir gerileme söz konusu. Son 2 aydır gıda dışında tüm sektörlerde PMI baraj altı.

Son aylarda ihracatımızda da çok kısıtlı bir artış gerçekleşti. Artan  maliyetlerden daralan ihracat pazarlarımıza kadar birçok sebep saymak mümkün. Önemli olan 2024 yılında bu ivmenin yönünü istikrarlı bir şekilde yukarı çevirmesidir.

KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILDIKTAN SONRA ÖDENEN ÇEK ORANI (%)

Üretimdeki daralma ile birlikte, piyasalardaki ödeme sorununu ortaya koyan bir slaytı paylaşmak istiyorum.

Karşılıksız işlemi yapıldıktan sonra ödenen çek oranı son yılların en düşük seviyesine geriledi. 

Yıllık bazda %30’lar, aylık bazda %20’ler olan karşılıksız işlemi yapıldıktan sonra çekte geri ödenme oranı son yılların en düşük seviyesi olan %9,7’lere kadar düştü.

Bu verileri küresel talepteki yavaşlama ile birlikte değerlendirdiğimizde, yolumuzun uzun ve zorlu olduğunu, ekonomide yeni tedbirlerin gerektiğini görmekteyiz.

100 MİLYON ADIM YARIŞMASI

Bir tebrik de, cumhuriyetimizin 100. yıldönümü kapsamında 100 milyon adım atarak, 100 öğrencimize burs sağlayan Oda ve borsa çalışanlarımıza, üyelerimize ve yakınlarına. Şehir dışında olduğum için Törene katılamadım. Her bir kategoride ilk 3’e giren yarışmacılarımızı tebrik ediyorum.

ANITKABİR

Cumhuriyetimizin 100. yıldönümünde, bizim için anlamı, değeri, sevgisi, minneti içimizde çok daha büyüyen, kurucu liderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ü vefatının 85. yılında büyük bir özlemle ve saygıyla andık. İlk günden bugüne halkının sevgisi, sonsuzluğa uğrandığının da bir göstergesi. Bir kez daha ruhu şad olsun diyorum.

Ender YORGANCILAR

Yönetim Kurulu Başkanı