2024 OCAK AYI MECLİS KONUŞMASI

Önümüzdeki 10 yıl içinde gerçekleşmesi beklenen risklerde özellikle çevre olayları ve teknolojinin yaratacağı sorunlar öne çıkmaktadır.

1. Ekstrem hava olayları
2. Doğal dengede kritik değişiklik
3. Bio çeşitlilik kaybı ve ekosistem çöküşü
4. Doğal kaynaklarda kıtlık
5. Yanlış bilgi ve dezenformasyon
6. Yapay zekayla ilgili olumsuzluklar
7. Zorunlu göçmenlik
8. Siber güvenlik sorunu
9. Toplumsal kutuplaşma
10. Çevre kirliliği

MEVCUT RİSK ORTAMI

Yine Dünya Ekonomik Forumu kapsamında uzmanlara sorulan bir başka soru da; 2024'te küresel ölçekte maddi bir kriz yaratma ihtimalinin en yüksek olduğu 5 risk. Sıralama şöyle:

1.  %66 ile aşırı hava olayları

2.  %53 ile yapay zeka tarafından oluşturulan yanlış bilgi ve dezenformasyon

3.   %46 ile toplumsal ve/veya politik kutuplaşma

4.  %42 ile yaşam maliyeti krizi

5.  %39 ile siber saldırılar yer aldı.

KIZILDENİZ KAYNAKLI RİSK

Kasım ayındaki meclis sunumumda değindiğim Kızıldeniz ve Hürmüz Boğazının kritik önemini, olası bir krizde ticaretin zarar göreceğini Aralık sonundan itibaren test etmeye başladık. 

Ticaretin neredeyse %12’sinin yapıldığı Kızıldeniz rotasında gemilerin normalde 25,5 günde ve 18.520 km aldıkları yol, Husilerin saldırıları yüzünden 34 gün ve 25 bin km’ye çıktı. Bu durum doğal olarak maliyetlere olumsuz yansırken, küresel enflasyonu da yeniden körükleyecektir. Bununla birlikte tedarik sorunları ve endişe giderek artmakta. Siparişlerde de gerileme söz konusu.

Avrupa-Asya ticareti açısından Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor projesi, mutlaka değerlendirilmelidir. Bu Türkiye için bir fırsattır. İşbirlikse işbirlik, yatırımsa yatırım zaman kaybedilmeden yapılmalıdır.

TÜRKİYE ÖZELİNDE RİSKLER

Küresel riskler böyle ise Türkiye özelinde neler olabilir diye sizin için 12 tane risk sıraladık. Sizler yeni madde ekleyebilir veya çıkarabilirsiniz.

1. Ekonomi yönetiminde olası değişiklik
2. Değişmese dahi, enflasyonla mücadelenin yarım kalması
3. Artan jeopolitik risklerin yaratacağı askeri, siyasi, ekonomik sorunlar
4. AB’de talep daralmasının devam etmesi
5. Doğal afetler
6. Yabancı yatırımcıların çekincelerini artıran hukuki kararlar
7. Artan gelir dengesizliği ve yoksullaşmanın toplumsal konuları tetiklemesi
8. Borcu olan ve nakit dengesi bozulan KOBİ’lerin neden olacağı sorunlar
9. Kapanma olmasa dahi yeni salgın riskleri
10. İstihdam piyasasında arz-talep dengesizliği
11. Beyin göçü
12. Mülteci ve göçmen politikası

RUSYA İHRACAT BEDELLERİ

Savaştan dolayı Rusya’dan para transferlerinde yaşanan sorun şimdilik tekstil, hazır giyim, ayakkabı ve gıda sektörlerinde giderildi. Ancak, diğer sektörler için de ihracat bedellerinin alınması sağlanmalıdır.

DAVOS BAŞEKONOMİSTLER ANKETİ

Yine Davos’a dönelim ve başekonomistler özelinde yapılan ankete ilişkin birkaç sonuca bakalım:

1. Küresel ekonominin gelecekteki durumuna ilişkin katılımcıların %53’ü Biraz Daha Zayıf olacağını,
2. Gelişmiş ekonomilerin çoğunda işgücü piyasası koşullarına ilişkin katılımcıların %60’ı Gevşeyeceğini,
3. Gelişmiş ekonomilerin çoğunda finansal koşullara ilişkin katılımcıların %60’ı Gevşemeye Başlamış Olacağını,
4. Üretken yapay zekanın (ChatGPT gibi araçlar) ticari açıdan bakıldığında katılımcıların %40’ı Yıkıcı Olacağını ifade etmiştir.

DAVOS BAŞEKONOMİSTLER ANKETİ

Diğer bir soru da;

2024'te aşağıdaki coğrafyalarda ekonomik büyüme beklentiniz nedir?

Özellikle dikkatlerinizi rica ediyorum. Güney Asya, Doğu Asya ve Pasifik için büyüme beklentileri hakim iken, yaklaşık %77 oranında AB için büyümenin zayıf olması beklenmektedir. Yeni pazar arayanlar için incelenmesi gereken bir grafik olarak düşünüyorum.

DAVOS BAŞEKONOMİSTLER ANKETİ

Benzer bir soru sektörler için de sorulmuş.

Hangi sektör ve endüstrilerin 2024 jeoekonomik görünümünde avantajlı veya dezavantajlı olması muhtemeldir?

Tahmin edeceğiniz gibi; Bilgi teknolojisi ve dijital iletişim, Madencilik (fosil yakıtlar hariç) Tıbbi, sağlık ve bakım hizmetleri ile Düşük karbonlu enerji alanları en fazla pozitif görünüme sahip sektörlerdir.

Perakende ve toptan satış tüketim malları, Fosil yakıtlı enerji ve malzemeler ile Finansal, profesyonel, emlak hizmetleri negatif görünüme sahip alanlar olarak çıkmıştır.

EBSO EKONOMİK DEĞERLENDİRME ANKETİ

Bir anket sonucu da bizden paylaşmak istiyorum. Odamızın yılda 2 kez yaptığı ekonomik değerlendirme anketinde de;

Firmaların %40’ı iç pazarda siparişlerinin değişmediğini, %32’si farklı oranlarda da olsa arttığını bildirdi. Sadece %28’i azalış bildirdi.

Firmaların %37’sinin dış pazarda siparişleri değişmezken, %34’ünde azalma, %30’unda da artış gerçekleşmiştir. Genel olarak değerlendirdiğimizde siparişlerde yaklaşık üçte bir oranında artış ve azalış söz konusu olmuş ki, bu da 2022 yılına göre durumun kurtarılmaya çalışıldığını ortaya koymaktadır.

ÜRETİM

2023 yılında üretiminiz, küresel yavaşlamadan nasıl etkilendi? Sorusuna üyelerimizin %45’i üretimlerinin azaldığını, %31’i değişmediğini, %24’ü de arttığını bildirmiştir. Yani, küresel yavaşlamayı üyelerimiz neredeyse yarı yarıya hissetmiş gibi görünmektedir.

2024 YILI ÖNGÖRÜSÜ

Üyelerimiz de tıpkı Davos’un başekonomistleri gibi oldukça kötümser. Firmaların %46’sı 2024 yılı ilk yarısında içerde ekonominin kötü olmaya devam edeceğini, %35’i daha da kötü olacağını düşünüyor. İyileşme umudunu taşıyanların oranı sadece %19’dur.

DOLAR VE ENFLASYON TAHMİNİ

Üyelerimizin yarısı dolar/tl kurunun 40’ın üstüne çıkacağı öngörüsünde bulunmuştur.

Üyelerimizin %43’ü de yılsonu enflasyonun %60 ve üzeri olacağını düşünüyor. OVP’de enflasyon beklentisinin %33 olduğunu da hatırlatalım. Grafiğe bakınca kesinlikle %30’larda bir beklenti olmadığını net olarak görmekteyiz.

TİCARET BAKANLIĞI 2024 YILI HEDEF ÜLKELER

Ticaret Bakanlığı tarafından her yıl revize edile hedef ülkelerde bu sene itibari ile de bazı değişiklikler yapıldı. Bakanlık, 2024 yılında hedef pazarlar listesinden Irak, İsrail, Mozambik, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Sudan’ı çıkarırken, slaytta yeşille gördüğünüz; Bangladeş, Bahreyn, Bosna Hersek, Cezayir, Çekya, Portekiz, Tunus, Umman ve Ürdün’ü ekledi.

Mavi ile işaretli olanlar da, sunumun başında Davos’ta başekonomistlerin ekonomik büyüme bekledikleri Asya pasifik ülkeleridir. Yeni Pazar arayanların dikkatlerine sunarım.

AFAD YERLİLEŞTİRME PROJESİ

Hatırlarsanız Aralık Meclis konuşmamda; “AFAD’ın Yerlileştirme Projesi"nden bahsetmiş, ürünlerin nace kodlarını göstermiş ve mobil standlarını İzmir’e davet edeceğimi söylemiştim.

Geçen hafta Salı günü İzmir Atatürk OSB’de tanıtım toplantımızı yaptık.

Toplantı sonrasında, ithal edilen ekipmanların sergilendiği standlar gezilerek, ilgili parçaların İzmir'de üretimi için incelemelerde bulunuldu. Tabi ne yazık ki, ilgi azdı. Önemli bir fırsattı. Yararlanmanızı dilerdim açıkçası.

DÜNYA BANKASI TÜRKİYE YEŞİL SANAYİ PROJESİ

Yine geçen ay Meclis’te bahsettiğim dünya bankası yeşil sanayi proje tanıtım webinarını geçen hafta gerçekleştirdik.

Dünya Bankası’nın desteği ile TÜBİTAK, KOSGEB ve Sanayi Teknoloji Bakanlığının girişimleri sonucunda 450 milyon dolar bütçeli, "Türkiye Yeşil Sanayi Projesi" devreye alındı.

Projenin TÜBİTAK'a ayrılan kısmıyla yeşil üretimi, kaynak verimliliği odaklı AR-GE ve yenilikçilik çalışmaları yapan firmaları, aynı zamanda özel sektör öncülüğünde gerçekleştirilecek işbirlikleri desteklenecek. En fazla 4 yıl olacak geri ödeme sürelerine ilişkin büyük firma ve kobiler için oranlar slaytta yer alıyor.

KOSGEB eliyle verilecek olan 250 milyon dolarlık bütçeyle iki ayrı teklif çağrısıyla çıkılan destekle KOBİ'lere;               .

1.Güneş Enerjisi Yatırımlarının Desteklenmesi Proje Teklif Çağrısı ile işletmelerin çatı üstü ve sanayi tesisi içerisindeki birleşik güneş enerjisi yatırımlarına 14 milyon TL'ye kadar,              

2.Sanayide Temiz ve Döngüsel Ekonomi Proje Teklif Çağrısı ile de, Enerji verimliliği, Su verimliliği, Hammadde verimliliği, Sürdürülebilir ve iklime dayanıklı atık geri dönüşümü, Endüstriyel simbiyoz ve döngüsel ekonomi konu başlıklarında hazırlayacakları projelere 4 milyon TL'ye kadar destek verilecek.

2053 net sıfır emisyon hedefi yolunda önemli bir destek. Emeği geçenlere teşekkür ediyorum. KOBİ'lerin yeşil dönüşümünü verimli bir şekilde gerçekleştirmeleri için bu kaynaktan mutlaka yararlanmalarını umuyorum.

SEKTÖREL YETKİNLİK MERKEZLERİNE ilişkin de bir tanıtım filmimiz olacak. Konuşmamı tamalarken, Sayın Başkanın da müsaadesiyle filmi de verebiliriz.

Ender YORGANCILAR
Yönetim Kurulu Başkanı