17.07.2014 TÜRKİYE-KAZAKİSTAN TİCARET, YATIRIM VE İŞBİRLİĞİ İMKANLARI KONFERANSI

17 Temmuz 2014

Türkiye – Kazakistan Yatırım ve İşbirliği Olanakları Toplantısı

Sayın Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi,

Sayın Güney Kazakistan Eyaleti Vali Vekili,

Sayın Kazakistan Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı,

Sayın Kazakistan Cumhuriyeti İzmir Fahri Konsolosu,

Sayın Güney Kazakistan Eyaleti Heyetinin Temsilcileri,

Değerli Konuklar,

Basınımızın Kıymetli Temsilcileri,

Ege Bölgesi Sanayi Odası ve şahsım adına, sizleri sevgi ve saygıyla selamlıyor, sizleri Odamızda ağırlamaktan duyduğumuz memnuniyeti ifadeyle sözlerime başlamak istiyorum.

Güney Kazakistan Eyaleti Valiliği’nin Türkiye ziyaretinin İzmir bölümünde siz değerli Güney Kazakistan Eyaleti’nin temsilcileri ve kıymetli üyelerimiz ile bugün Odamızda “Türkiye – Kazakistan Yatırım ve İşbirliği Olanakları” toplantısını ve ardından firmalar arası ikili iş görüşmelerini gerçekleştireceğiz.

Değerli konuklar,

Hepinizin malumu olduğu üzere Türkiye ve Kazakistan halkları, aslında aynı köklerden gelen, derin bir ortak tarihi paylaşan akraba ve kardeş halklardır. Kazakistan’ın 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Türkiye, yeni kurulan bağımsız Kazakistan Cumhuriyeti’ni ilk tanıyan ülke olmuştur.

Bağımsızlığın kazanıldığı 1991 yılından bu yana Türkiye ve Kazakistan arasında gerek resmi gerekse ticari ziyaret ve temaslar neticesinde oluşan işbirliği ve ikili ilişkiler çok hızlı bir şekilde ilerlemiş ve bu artan ivme hem ülkeler arasında ortak bir stratejik hedef belirlenmesinde hem de karşılıklı ticaretin gelişmesinde büyük rol oynamıştır.

Bu doğrultuda 2009 yılında iki devlet arasında imzalanan “Stratejik İşbirliği Anlaşması” bunun en güzel kanıtıdır. Tabii bu stratejik işbirlikleri sadece devletler seviyesinde değil, iki ülkenin işletmeleri seviyesinde de olumlu etkilerini göstermektedir.

Ege Bölgesi Sanayi Odası olarak biz de Kazakistan Cumhuriyeti ile ilişkilerimize çok önem vermekteyiz. 26 Ocak 2009’da dönemin Kazakistan Ankara Büyükelçisi Sn. Baghdad AMREYEV ve Kazakistan İzmir Fahri Konsolosu Odamızı ziyaret etmiş ve görüşmemizde karşılıklı heyetler bazında yapılacak organizasyonlarla ilişkilerimizin daha da ivme kazanacağı konusunda mutabakata varmıştık.

Nitekim 11 Mart 2013 tarihinde Güney Kazakistan Eyaleti Şimkent il meclis üyeleri ve iş adamlarından oluşan 15 kişilik heyet Odamızı ziyaret etmiş ve kendileri ile çok olumlu geçen temaslarda bulunmuştuk.

Bugün de yine siz değerli Kazak dostlarımızı aramızda görmek bizleri çok memnun etmektedir.

Değerli konuklar,

İki ülke arasında gerçekleşen 2,8 milyar $’lık dış ticaret rakamı bize göre, ülkelerarası ticaret potansiyeline baktığımızda çok yetersizdir. Bu rakamların arzulanan seviyelere gelmesi için atılması gereken bazı adımlar olduğu kanaatindeyiz. Bu adımlardan tarafımızca en önemlisi, iki ülke arasında Serbest Ticaret Anlaşması’nın imzalanmasıdır. Bu anlaşmanın bulunmamasından dolayı gümrük vergileri yüksek oranlarda seyretmekte ve bu da ticaret hacmimizi olumsuz yönde etkilemektedir. Bu konuda gerekli adımların bir an önce atılması için üst düzey girişimlerde bulunulmasını arzu etmekteyiz.

Buna karşılık, THY’nın Almaty ve Astana’ya İstanbul’dan direkt seferlerinin olması ve Türkiye ve Kazakistan Cumhuriyetleri vatandaşlarının karşılıklı olarak 30 gün boyunca vizeden muaf olması ikili ticaretin geliştirilmesinde önemli bir artıdır.

Değerli misafirlerimiz,

Sizlere çok fazla detaya girmeden Türkiye ve Kazakistan arasındaki ticari ilişkiler hakkında kısa bilgiler vermek istiyorum.

TÜİK verilerine göre 2013 yılında gerçekleştirilen 2,8 milyar $’lık ikili dış ticaretin; 1 milyar 100 milyon $’ı Türkiye’nin Kazakistan’a yapmış olduğu ihracat, 1,7 milyar $’ı ise Kazakistan’ın Türkiye’ye yapmış olduğu ihracat olduğu görülmektedir.

Ürünler bazında dış ticaret verilerini kısaca değerlendirecek olursak;

Ülkemizden Kazakistan’a en çok;

• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler (140 milyon $)
• Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller (114 milyon $)
• Elektrikli makina ve cihazlar (108 milyon $)
• Plastikler ve mamulleri (97 milyon $)
• Demir veya çelikten eşya (60 milyon $)

ihraç edilmektedir.

Kazakistan’dan ülkemize ise en çok;

• Bakır ve bakırdan eşya (790 milyon $)
• Mineral yakıtlar, mineral yağlar (509 milyon $)
• Çinko ve çinkodan eşya (179 milyon $)
• Alüminyum ve alüminyumdan eşya (120 milyon $)
• Hububat (75 milyon $)

ihraç edilmektedir.

Kazakistan’ın İzmir ile gerçekleştirdiği dış ticaret verilerini de sizlerle özet olarak paylaşmak istiyorum.

İzmir’den Kazakistan’a 2013 yılında 22,3 milyon $’lık ihracat gerçekleşmiş olup, bunun karşılığında 18,2 milyon $’lık ithalat rakamına ulaşılmıştır.

İzmir’den Kazakistan’a en çok;

• Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler (5,2 milyon $)
• Plastikler ve mamulleri (2,5 milyon $)
• Yağlı tohum ve meyvalar; muhtelif tane, tohum ve meyvalar (2 milyon $)
• Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.) (1,9 milyon $)
• Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler (1,6 milyon $)

ihraç edilmektedir.

Kazakistan’dan İzmir’e ise en çok;

• Mineral yakıtlar, mineral yağlar (6,4 milyon $)
• Hububat (2,9 milyon $)
• Bakır ve bakırdan eşya (2,9 milyon $)
• Kurşun ve kurşundan eşya (2,1 milyon $)
• Demir ve çelik (1,8 milyon $)

ihraç edilmektedir.

Değerli konuklar,

Kazakistan, ülkemizin Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içinde en fazla yatırımlarının bulunduğu ülkelerden biridir. 1993 yılından bu yana Kazakistan’a giren doğrudan Türk yatırımlarının toplam tutarı 2 milyar $ civarındadır. Kazakistan’da 500’ün üzerinde Türk-Kazak ortak sermayeli işletme faaliyette olup, %100 Türk sermayeli şirketlerin sayısı 160 dolayındadır.

Türk firmalarının faaliyetleri genellikle ticaret, telekomünikasyon, otel işletmeciliği, süpermarket işletmeciliği, müteahhitlik, petrol ürünleri ve gıda imalatında yoğunlaşmıştır.

Bunun yanı sıra Türk müteahhitlik şirketleri de ülkede çok önemli projelere imza atmıştır. Türk inşaat firmalarının Kazakistan’da üstlendiği 400 projenin toplam değeri 17,5 milyar civarındadır. Astana Uluslararası Havaalanı, Parlamento Binası, Cumhurbaşkanlığı Konutu, Ulusal Müze, Devlet Konukevi, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Astana İkiz Kuleler, bu projelerden sadece birkaç tanesidir. Bu projelere ilaveten Türk firmalarının Kazakistan’da çeşitli alışveriş merkezleri, otoyollar ve fabrika projeleri de tamamladığı bilinmektedir.

Kazak firmalarının da son yıllarda Türkiye’de başta petrol ve turizm sektörlerinde yaptıkları yatırımlar 705 milyon $’a ulaşmıştır. Ülkemizde 150’nin üzerinde Kazak sermayeli şirket mevcuttur.

Daha önce Türkiye’de Belek Sirene Oteli, Bodrum Kempinsky Oteli ve Beldibi Türkiz Oteli gibi yatırımlar yapan Kazak turizm şirketlerinin de artık Çeşme’yle ilgilendiklerini de İzmirliler olarak memnuniyetle karşılıyoruz.

Türkiye %50’nin üzerinde payla Kazak turistler için birinci destinasyon konumundadır. 2013 yılında 425 bin Kazakistan vatandaşı ülkemizi ziyaret etmiştir.

Değerli misafirlerimiz,

Sözlerime burada son verirken, her iki ülke arasında mevcut ve sürekli gelişmekte olan ticari-ekonomik ilişkilerin hâlihazırdaki ticaret hacmini daha yukarılara çıkarabileceği düşüncesinde olduğumu tekrardan belirtmek isterim.

Bu toplantının ve ardından yine Odamızda düzenleyeceğimiz Türk ve Kazak firmaları arasındaki ikili görüşmelerin tüm katılımcılarımız için faydalı olacağı ümidiyle saygılarımı sunarım.

Ender YORGANCILAR

EBSO Yönetim Kurulu Başkanı