12.11.2014 EBSO - T.C. EKONOMİ BAKANI'NIN KATILIMLARIYLA İZMİR İŞ DÜNYASI İSTİŞARE TOPLANTISI
ÖNCELİKLİ DÖNÜŞÜM PROGRAMLARI PAKETİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
12.11.2014
Sayın Bakanım,
Sayın Bakan Yardımcım,
Çok Değerli İş Dünyamızın Temsilcileri,
Öncelikle sizleri Odamızda misafir ediyor olmaktan mutluluk duymaktayım. Hoş geldiniz. Sayın Bakanımız ve Bakan Yardımcımız, her zaman bizimle birlikteler, her zaman yanımızdalar. Şükranlarımı sunuyorum.
Bugünkü özel toplantıyı ülkemiz açısından çok önemsiyor ve diyalog mekanizmasının sağlıklı işletilmesi adına değerli görüyorum.
Türkiye'nin dış kaynağa bağlı tüketimle büyümesini daha fazla sürdürmesinin mümkün olmadığı bir dönemde, açıklanan dönüşüm programını EBSO olarak destekliyor ve içeriğine ilişkin katkı vermeyi bizler de istiyoruz.
Programın açıklanmasının ardından, sanayiciler olarak bu programın altına imzamızı atarız diye beyanat vermiştim. Ancak şunun da altını çizdim: Mutlaka bir an evvel harekete geçilmeli, kağıt üstünde kalmamalıdır.
İnovasyon, ar-ge gibi kavramları merkeze alan bir dünyada gelişmiş bir ekonomiye sahip olunması, sadece firmaların çabalarıyla mümkün değildir. Devlet ve ekonomi politikası karar birimlerinin yaratacağı koşullar ve makro ekonomik iklim de bu süreçte son derece önemlidir.
Bu kapsamda; belirlenen 9 adet öncelikli dönüşüm programlarına ilişkin önerilerimizi sizlerle paylaşma fırsatını verdikleri için, Sayın Bakanımıza ayrıca teşekkür ediyorum.
1. İTHALATA OLAN BAĞIMLILIĞIN AZALTILMASI
Tüketim malları için: Ülke içinde üretimi gerçekleştirilmeyen ancak önemli miktarda ithalatı yapılan mallar için öncelikle üretilememe gerekçeleri belirlenmelidir. Bunun sonucunda söz konusu ürünün Türkiye'de üretilmesi rasyonel görülmediğinde "noktasal doğrudan yabancı sermaye" olarak diğer ülkelerdeki üreticilerin yurtiçine çekilmesi için doğrudan görüşmeler yapılmalıdır.
Hem ithal edilen, hem de içeride üretilen tüketim malları için de ayrı bir çalışma yapılmalı; fiyat, nitelik, teknoloji vb. farklılıklar gözden geçirilerek yerli mallar için rekabet avantajı sağlayacak koşulların nasıl oluşturulabileceği değerlendirilmelidir.
Ara malları için: Hammadde kaynağı dahi olmayan ara malları için yapılabilecek bir şey olmamakla birlikte, hammadde kaynağı ülke içinde bulunan ara malları için ayrı bir yatırım ve üretim teşvik sistemi geliştirilmelidir.
Sermaye (yatırım) malları için: Öncelikle büyük ölçüde ithalatla karşılanan yatırım malları tespit edilerek yerli ve yabancı girişimcilerin bu alana ortaklaşa yatırım yapmasına imkan verecek teşvik sistemleri geliştirilmelidir.
Bu çerçevede ayrıca "yabancı yatırımları teşvik ve ortaklık stratejisi" adıyla farklı bir teşvik ve yönlendirme stratejisi geliştirilmesi konusu ilgili bakanlıklarca değerlendirilmelidir.
Pamuk için özel bir üretim stratejisi ve destekleme modeli geliştirilmelidir.
2. ÖNCELİKLİ TEKNOLOJİ ALANLARINDA TİCARİLEŞTİRME
İhracatımızdaki teknoloji yoğunluğu düşük ürünlerin gerisinde biliyoruz ki; bir taraftan teknoloji üretememe, diğer taraftan da halkın tüketim deseni ile ülkenin üretim desenindeki uyuşmazlığın rolü bulunmaktadır. Bu nedenle;
1.Türkiye’nin PISA sonuçları da; Bilim ve teknoloji açısından özel yeteneklere sahip çocukları tespit etmeye yönelik bir sistem geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. İlköğretimin (8 yılın) sonunda bu öğrenciler yapılacak özel bir yazılı sınavda başarılı olmaları halinde üniversite kampüsleri, teknopark alanları veya organize sanayi sitelerinde kurulacak "inovasyon liseleri"ne, ardından, "teknoloji inovasyon fakülteleri"nin ilgili bölümlerine geçiş yapmaları mümkün olabilir. İnovasyon fakültelerinin ise mümkün olduğunca OSB'ler içinde ve teknoparklar ile bir arada olmaları sağlanacaktır. Böylece inovatif beyinler ile bilim-teknoloji-üretim entegrasyonu sağlanarak Türkiye'nin bu özgün yapılanma ile teknoloji ve teknolojik ürünler üretiminde sıçrama yapması mümkün olabilecektir.
2. Bu eylem planı bağlamında bir diğer önerimiz "Teknoloji ve İnovasyon Uzman Havuzu" oluşturulmasıdır. Alanlarında kendini ispatlamış uzmanların bulunacağı bu havuz hazırlanacak bir web sayfası aracılığıyla herkesin incelemesine açılacaktır. Burada uzmanlara ilişkin detaylı bilgilerin yanında hem bu uzmanların hem de girişimcilerin proje teklifleri yer alacaktır. Böylece bilim insanları ve girişimcilerin karşılaşması (özgün tanımlamamızla S2E-scientist to entpreneur) söz konusu olabilecektir. Böylece yeni ürün ve teknolojilerin üretilmesi için uygun bir işbirliği zemini sunulacaktır.
3. Bu süreçte girişimciler ve bilim insanlarının yeni ve teknolojik ürün ve makineler üretimi için gerekli Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetlerinin finansmanı önem taşımaktadır. Bunun için önerimiz bir "Yapısal Dönüşüm Fonu" oluşturulmasıdır. Bu fonun; İşsizlik Fonu'ndan, İhracatçı Birlikleri'nden, ÖTV'lerden aktarılacak belli bir orandaki kaynak ile rahatlıkla finanse edilebileceğini düşünmekteyiz. Ayrıca gelecek yıllarda genel bütçeye de bir kalem konulması düşünülebilir.
4. Diğer taraftan Türkiye genelinde en az 7 adet "Bölgesel Tohum, Endemik Bitkiler, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Enstitüsü" kurulması uygun olacaktır. Böylece hem bölgesel potansiyellerin tespiti ve etkin kullanımı hem de gelişmeye açık bu alanlarda teknoloji ve teknolojik ürün üretimi mümkün olabilecektir.
3. KAMU ALIMLARI YOLUYLA TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VE YERLİ ÜRETİM
1. Devlet tarafından ülkemizin önemli bir maden kaynağı olan bor'un işlenmesi ve daha yüksek katma değerle ihracatı için gerekli çalışmaların yapılacağı bir Ar-Ge projesi satın alımı yapılmalıdır. Bu çerçevede devletin Ar-Ge ve Ür-Ge ihalelerine çıkabilmesine imkan sağlayacak bir sistem geliştirilmelidir.
2. Yine devlet büyük yabancı firmaların Türkiye'de Ar-Ge ve üretim faaliyetleri gerçekleştirmesine imkan verecek altyapı ve teşvik sistemini oluşturmalıdır. İlaç ve tohum bu bağlamda ön plana çıkarılacak alanlar olmalıdır.
3. Devletin iyi projelendirilmiş Ar-Ge maliyetlerine yüzde 50'ye varan oranda katkı vermesi sağlanmalıdır.
4. YERLİ KAYNAKLARA DAYALI ENERJİ ÜRETİMİ
Konut ve işyerlerinin bulunduğu binalarda güneş enerjisinden elektrik üretimine imkan verecek sistemlerin kurulmasına ilişkin yasal ve kurumsal mevzuat ile teşvik sistemi oluşturulmalıdır.
5. ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ
1. Konut ve işyerlerinde ısı yalıtım sistemlerinin kurulmasının teşvik edilmesi (düşük faizli kredi veya KDV indirimi ile) uygun olacaktır.
2. Toplu taşıma sistemleri gerek nicelik gerekse nitelik olarak geliştirilmeli, büyük kentlerde toplu taşımacılığı geliştirilecek zorunluluklar planlanmalıdır.
3. Kamuda özellikle kamu kuruluşları ve şehirlerdeki aydınlanma ve ısınma açısından var olan israf kontrol altına alınmalıdır.
6. TARIMDA SU KULLANIMININ ETKİNLEŞTİRİLMESİ
1.Çiftçilere bu konuda düzenli eğitimler verilmelidir.
2.Yeni sulama sistemleri için Ziraat Bankası'nın kredi desteği yaygınlaştırılmalı, kredi vadeleri uzatılmalıdır.
3.Moto-pomp ve ilgili sulama sistemlerinin daha çok Türkiye'de üretimi için teşvikler sağlanmalıdır.
7. SAĞLIK ENDÜSTRİLERİNDE YAPISAL DÖNÜŞÜM
Sağlık tarama ve teşhis aletlerinin kullanımı konusunda halkın yeterince ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesine yönelik bir strateji geliştirilmelidir.
8. SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Bu bağlamda dünya çapında ilk olacak bir proje önerimiz olacaktır; İlk örneği Seferihisar-Çeşme-Karaburun bölgesi olmak üzere "Organik Bölgeler Sağlık Merkezleri"nin kurulmasıdır. Bunun için söz konusu bölge bir bütün olarak "organik Bölge" ilan edilmeli, buralarda tedavi merkezleri (hastaneler) kurularak hastalara sadece organik ürünler ile beslenme imkanı sunulmalıdır. Böylece Türkiye'nin hem tarımsal potansiyeli, hem de tıp alanındaki gelişmiş insan gücü kaynakları daha etkin kullanılmış olacaktır.
9. TAŞIMACILIKTAN LOJİSTİĞE DÖNÜŞÜM
Bu bağlamda "Çandarlı-İzmir-Ege Bölgesi Üretim-Ulaşım-Aktarma Master Planı"nın hazırlanmasını öneriyoruz.
ÖNERİLERİMİZ
- Yatırım teşvik sistemi ile ilgili yeni bir çalışma içinde olunduğunu biliyoruz. Biz bu konu ile ilgili dosyamızı takdim etmiştik. Ümit ediyoruz ki, önerilerimiz dikkate alınır.
- 2012 Aralık ayında Resmi Gazete’de de yayınlanan Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES) kapsamında belirlenen 6 sektör için yaptığımız bir çalışmada dış ticaret dengesi açısından az da olsa iyileşme katedilen de var, iyileşme gözlenmeyen de. O nedenle program içine de alınan GİTES’in revizyonunu oldukça önemsiyoruz. (Demir çelik ve demir dışı metaller, otomotiv, makine, kimya, tekstil ve deri, tarım sektörü)
- Sanayi Stratejisi yeniden gözden geçirilerek, istihdamı artırıcı stratejilerin hayata geçirilmesi sağlanmalıdır.
- Ekonomik ve sosyal gelişmelerin daha sağlıklı ve daha nitelikli yönlendirilebilmesi için uzun zamandır toplanmayan Ekonomik ve Sosyal Konsey’in daha düzenli ve etkin çalışmasını arzu ediyoruz.
- İzmir serbest şehir kabul edilerek; limana yakınlığı ve potansiyeli ile ALİAĞA BÖLGESİ’nin bu kapsamda değerlendirilmesinin ve sağlık serbest bölgeleri ile mevcut potansiyelin ortaya çıkarılmasının faydalı olacağı inancındayız.
- Kamu İhale Kanunu’nun 63. maddesinde, değişiklik yapılarak; “yerli malı olarak belirlenen malları teklif eden istekliler lehine, %15 olan oranın %25’e çıkartılarak, konulabilir ifadesi konulacaktır” şeklinde düzeltilmelidir.
- Bölge farkı gözetilmeksizin tüm OSB’lerde, YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLI enerji üretim tesislerinde kullanılmak üzere, cihaz, makina ve teçhizat üretimi yapacak yerli ve yabancı yatırımlar öncelikli yatırımlar kapsamında teşvik edilmelidir.
- Program’da yer alan “..Çandarlı, Mersin limanlarının yapım projelerini yürüteceğiz” ifadesinden memnuniyet duymaktayız. Bir an evvel ihale aşamasındaki sıkıntıların aşılarak, kaybedilen zamanın telafisini diliyoruz.
Saygılarımla,
Ender YORGANCILAR
EBSO Yönetim Kurulu Başkanı
