Özel kesim makine ve teçhizata yatırım yapmıyor
10 Aralık 2014
Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, 3. çeyrek büyüme rakamının beklentilerin oldukça altında gerçekleştiğini belirterek, “Özel tüketimin adeta durması, yerel seçimlerin ardından kamu yatırımlarının düşmesi ve özel yatırımlardaki gerilemenin hala devam etmesi söz konusudur” dedi. Yorgancılar, rakamların daha da düşük çıkmasını kurlarında etkisiyle artan ihracatın önlediğine dikkat çekti. Çözümün ekonomik ve politik istikrarın yanı sıra gerçekçi değerlenmiş Türk Lirası ve yatırımın ikliminin tazelenmesinden geçtiğini kaydeden Yorgancılar, “Uzun süredir tüketimle ve ithalata dayalı olarak büyüyen bir ekonomiye sahiptik. Yüksek faiz, yüksek kur ve yüksek risk algısı tüketim artışını adeta durdurunca hem ithalat hem de yatırımlar geriledi. Reel sektör, kurlardaki artışın da desteğiyle ihracata yönelerek üçüncü çeyrekte büyümenin daha düşük kalmasını engellemiş oldu. Türkiye'nin tüketim ve inşaat sektörü ile daha fazla büyümesinin mümkün olamayacağı, sanayi üretimi ve ihracata dayalı büyümenin ekonomik zihniyet, sosyal destek, makro ekonomik iklim altyapısının hazırlanması gerekiyor. İhtiyacımız "ekonomik ve politik istikrar, gerçekçi değerlenmiş TL ve yatırım ikliminin tazelenmesidir" diye konuştu.
Dokuz aylık performans
Yılın 9 aylık bölümünde büyüme rakamının ise yüzde 2. 8 olduğunu ifade eden Yorgancılar, 3. çeyrekte sadece inşaat yatırımlarının arttığını vurguladı. Yorgancılar, "Harcama kalemlerinde gelişmeler incelendiğinde kamu tüketim harcamaları ve kur artışının destek verdiği ihracat büyümesi sayesinde düşük de olsa büyüdüğümüz anlaşılıyor. Son iki yılın en düşük büyüme hızı olan yüzde 1. 7'lik oranın yüzde 2. 2'si ihracat, binde 7'si kamu tüketiminden gelmiştir. Toplam yatırımlar büyümeyi aşağıda çekmiştir. Özel kesim makine teçhizat yatırımları üç çeyrektir azalıyor. Üçüncü çeyrekte özel kesimde sadece inşaat yatırımları artmıştır. Halkın artmayan reel gelirine yüksek faizlerin eklenmesiyle özel tüketim artışı durmuştur. Özel kesimde hem yatırımların hem de tüketim artışının durması bu kesimde risk algısının oldukça yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Tüketicilerin gelir, girişimcilerin ise talebe ilişkin beklentileri olumsuz seyretmektedir. Son çeyrekte ekonomi biraz daha canlı görünse de yılın tamamında yüzde üç gibi oldukça düşük bir büyüme hızı gerçekleşecektir. Bunun anlamı da 2023 hedeflerinden biraz daha uzaklaşmadır” dedi.
Tarımdaki küçülmenin olumsuz etkisi
Sektörel açıdan değerlendirme yapıldığında büyümenin önemli dinamiklerinden biri olan inşaatın da durgunluğa doğru yöneldiğinin tespit edildiğini aktaran Yorgancılar şöyle devam etti, “Finans-sigortacılık sektöründeki büyümenin önceki dönemlere oranla oldukça gerilediği görülmektedir. Ülkemizin en önemli potansiyellerinin başında gelen tarımın en yoğun hasat yapılan çeyrekte yüzde 4. 9 gibi oldukça yüksek bir oranda küçülmesinin üzerinde dikkatle durulmalıdır. Zira üçüncü çeyrekte hem küçülen tek sektör tarım olmuş, hem de büyümeyi binde 7 oranında aşağıya çekmiştir. Bu gelişmeden en olumsuz etkilenen bölgenin hem tarım hem de tarıma dayalı sanayi potansiyeli nedeniyle Ege olduğu unutulmamalıdır. Gerek harcama, gerekse üretim boyutunda yaşanan bu gelişmeler büyüme modelinde değişime ihtiyaç olduğunu, yeni bir senaryonun zorunlu hale geldiğini ortaya koymaktadır.”
Yatırım, üretim ve ihracat çekişli yeni model
Türkiye'nin inşaat ve tüketim ile artık yüksek oranlı sürdürülebilir büyüme hızlarına gerek iç gerekse küresel konjonktürdeki belirsizlikler ve halkın çok büyük oranda artmış borçluluk düzeyi nedeniyle mümkün olmadığını ifade eden Başkan Yorgancılar "Türkiye büyüme için inşaat ve tüketim kalemlerini yeterince kullanmıştır. Şimdi yatırım, üretim ve ihracat çekişli yeni bir model devreye girmek zorundadır. Büyüme hızının gelişmiş ülkeler düzeyine yakınsayarak düştüğü böyle bir iklimden çıkmanın başka bir yolu görünmüyor. Artık önümüze bakmalıyız. 2015 yılı için yeni, inovatif bir makro konjonktüre, reel sektör öncelikli ekonomi politikalarına ihtiyaç olduğu bir kez daha karşımıza çıkmıştır. Yapısal dönüşüm reformlarını bir en evvel eyleme geçirmenin önemi açıkça " dedi.
2013-2014 ÜÇÜNCÜ ÇEYREKLERİNDE TEMEL GÖSTERGELER
|
BÜYÜME (%) |
2013 III. Çeyrek |
2014 III. Çeyrek |
|
GSYİH |
4,2 |
1,7 |
|
İ. Sanayi |
4,6 |
2,2 |
|
Özel Tüketim |
5,6 |
0,2 |
|
Kamu Tüketimi |
1,9 |
6,6 |
|
Özel Yatırımlar |
-0,8 |
0,009 |
|
Kamu Yatırımları |
17,6 |
-2,0 |
|
Mal-hizmet ihracatında büyüme % |
-2,4 |
8,0 |
|
Mal-hizmet ithalatında büyüme % |
5,2 |
-1,8 |
|
Cari Denge (milyon Dolar) |
-12.103 |
-6.623 |
|
Toplam kredilerde artış % |
28,7 |
19,3 |
|
Tüketici Kredisi artış oranı % |
26,3 |
8,9 |
|
Döviz sepeti (0,5 € + 0,5 $) |
2,288 |
2,516 |
|
(0,5 € + 0,5 $) artış oranı % |
12,97 |
9,95 |
|
İ. Sanayi ihracatı (milyon Dolar) |
34.902 |
36.119 |
|
İ. Sanayi ihracat artışı % |
-4,5 |
3,2 |
|
İ. Sanayi ithalatı (milyon Dolar) |
48.584 |
46.667 |
|
İ. Sanayi ithalat artışı % |
8,1 |
-3,9 |
|
TÜFE enflasyonu % |
1,33 |
2,05 |
|
ÜFE enflasyonu % |
1,95 |
-0,37 |
|
Sermaye-finans hesabı (net) |
4.698 |
4.720 |
Kaynak: TÜİK, TCMB ve Hazine verilerinden yararlanarak hazırlanmıştır.
