TPS - OIC Menşe İspat Belgesi

İslam Konferansı Teşkilatı Üyesi Devletler Arasında Tercihli Ticaret Sistemi (TPS - OIC) Menşe Kuralları Anlaşması Çerçevesindeki Ticarette Eşyanın Tercihli Menşeinin Tespiti Hakkında Yönetmelik (29.06.2022 t. 31881 s. R.G.) ile İslam Konferansı Teşkilatı üyesi devletler arasında yapılacak ticarette, eşyanın anlaşma kapsamında menşeli olduğunu ispat etmek üzere düzenlenen, 1 Temmuz 2022 tarihi itibariyle yürürlüğe konan, Gümrük İdaresince ya da bu idare tarafından yetki verilen kuruluşlarca düzenlenip gümrük idarelerimizce vize edilen belgedir.

Taraf Ülkelere Göre Taviz Listeleri

İslam İşbirliği Teşkilatı Üye Ülkeleri Arasında Tercihli Ticaret Sistemi (TPS-OIC) kapsamında uygulamaya konulan TPS-OIC Menşe İspat  Belgelerinin ekli Listelerde bildirilen Ülkeler ve söz konusu Ülkelerin Taviz Listelerini oluşturan ürünler için düzenlenmesi gerekmektedir.

• Bangladeş Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• Fas Sanayi Ürünleri Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• Fas Tarım Ürünleri Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• İran Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• Malezya Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• Pakistan Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)
• Ürdün Taviz Listesi (Türkçe, Excel Dosyası)

Düzenleme Şekli

• İhracatçı veya yetkili temsilcisi,  Menşe İspat Belgesi ve başvuru formunu kurallara uygun olarak, Taraf Ülkelerin İngilizce dahil resmî dillerinden birinde ihracatçı ülkenin ulusal mevzuat hükümleri çerçevesinde doldurulur.
• Belge üzerinde silinti ve birbiri üzerine yazılmış sözcük ve ilaveler bulunamaz; değişiklikler doğru olmayan kayıtların üzeri çizilerek gerekli düzeltmelerin eklenmesi suretiyle yapılır. Bu şekilde yapılan düzeltmelerin belgeyi düzenleyen kişi tarafından imzalanması ve gümrük idaresi tarafından tasdik edilmesi gerekir.
• Menşe İspat Belgesinde bulunması zorunlu bilgilerin beyan edilmesi zorunludur. Bu alanlar ihracatçılar veya onun sorumluluğu altında gümrük beyannamesini imzalamaya yetkili kanuni temsilcileri tarafından eksiksiz doldurulur. Belgelerde kayıtlı eşyanın, tanınmalarına olanak verecek kesinlikte ve ticari deyimleri ile hiçbir tereddüde yer vermeyecek açıklıkta cins, nevi, nitelik ve miktar olarak ayrıntılı bir biçimde beyan edilir.
• Eşyanın menşe ülkesi belgenin (3) numaralı kutusunda belirtilir.
• Menşe Belgesi Odamıza onaya geldiğinde, Odamız, ürünlerin menşe statüsünün ve diğer koşulların yerine getirildiğinin kontrolü için her türlü delil talebinde bulunma ve ihracatçının hesaplarında denetleme yapma veya gerekli görülen başka herhangi bir kontrol hakkına sahiptir.

​Belgeler, ulusal uygulamadaki istisnalar çerçevesinde, elektronik sistem üzerinden veya elle doldurulabilir. Elle doldurulmaları halinde;

• Mürekkepli kalem ve matbaa harfleri kullanılır. Eşyanın tanımı, Menşe İspat Belgesinin (7) numaralı kutusunda boş satır bırakılmaksızın yapılmalıdır. Eğer kutunun tamamı dolmaz ise tanımın son satırının altına bir yatay çizgi çekilerek boş alan çapraz bir çizgi ile kapatılır.
• Belgelerde kayıtlı her bir maddeye sıra numarası verilir ve madde aralarında boşluk bırakılmaz. Son kaydın hemen altına sonradan bir ilave yapılmasını önlemek üzere yatay bir çizgi çekilerek kullanılmayan yerler çapraz bir çizgiyle iptal edilir.

Ticaret ve Sanayi Odalarınca Yapılacak Tasdik İşlemleri

İhracatçılar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilcileri tarafından yukarıda belirtilen kurallara ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak doldurulan, e-imza ile elektronik ortamda Oda onayına gönderilen dolaşım belgeleri, yurt dışı satış faturası ve tesvik edici diğer belgeler ile imalatçı firmanın farklı olması durumunda imalatçı faturası elektronik ortamda Oda onayına gönderilenn belge ile birlikte Odaya elektronik ortamda iletilir.

• Odalar, menşe ispat belgelerinin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadığını kontrol edip, gerekiyorsa menşe ispat belgesinde kayıtlı eşyanın ilgili mevzuat uyarınca Türkiye menşeli olduğu veya sayıldığı hususunda tevsik edici diğer evrakı da inceleyerek kesin bir kanıya vardıktan sonra gerekli işlemleri tamamlar.
• Oda tarafından e-imza ile onaylanan belgelere Ticaret Bakanlığı tarafından bir referans numarası oluşturulur. Söz konusu referans numarası gümrük beyannamesi üzerinde beyan edilerek beyanname Bakanlık tesciline gönderilir. Bakanlık tarafından tescil edilen beyanname numarası ile referans numarası sistem üzerinden eşleştirilerek belge vizelenmek üzere elektronik ortamda Ticaret Bakanlığına gönderilir. Bakanlık tarafından vize işlemi gerçekleştirilen belgenin bütün onay işlemleri tamamlanmış olmaktadır. Onay süreci tamamlanan belge yeşil meneviş desenli evrak üzerine çıktı alınır, 10 nolu hane üzerine ihracatçı veya yetkili kanuni temsilcisi tarafından kaşelenen ve imzalanan belgenin bir fotokopisi arşivlenerek belgenin bütün süreçleri tamamlanır.
• Oda tarafından belgelerin, Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi (ETGB) kapsamında, Serbest Bölgelerde işlem gören TIR Karnesi ve NCTS beyannameleri kapsamında ve Antrepo Rejimine tabi eşyanın tamamen veya kısmen üçüncü ülke menşeli girdiler kullanılarak elleçlemeye tabi tutulduğu hallerde, manuel onaylanacak olması durumunda, ihracatçı veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilcileri tarafından yukarıda belirtilen kurallara ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak doldurulan belge, bir nüshası Odada kalmak, bir nüshası ihracatçıda kalmak üzere belgenin 2 sayfa fotokopisi, yurtdışı satış faturası, tevsik edici dokümanlar ve başvuru dilekçesi ile belgeyi satınaldığı Oda'ya başvuruda bulunur. Odalar, menşe ispat belgelerinin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadığını kontrol edip, gerekiyorsa menşe ispat belgesinde kayıtlı eşyanın ilgili mevzuat uyarınca Türkiye menşeli olduğu veya sayıldığı hususunda tevsik edici diğer evrakı da inceleyerek kesin bir kanıya vardıktan sonra gerekli işlemleri tamamlar. Oda tarafından manuel olarak onaylanan belgenin yeşil meneviş desenli orijinal sayfası ve bir adet fotokopisi başvuru sahibine iade edilir ve diğer bütün ekler Oda tarafından teslim alınır. Onaylı nüshalar daha sonra ilgili gümrük idaresinde vize edilerek onay işlemi tamamlanır. 

Oda Tarafından Tasdik Edilen Menşe İspat Belgesinin Değiştirilmesi veya Belgenin İptali

Tasdik edilen bir Menşe İspat Belgesinin düzeltilmesi/iptali, bu düzeltme/iptal işleminin eşyanın yurt dışı çıkış beyannamesinin tescil edilmesinden önce mümkündür.

Onaylanmış Dolaşım belgelerinde düzeltme için belgelerin onayının iptal edilmesi gerekmektedir. Onay iptal talebi Odaya MEDOS üzerinden bildirilir. Oda, belgelerin onayını iptal ettikten sonra ihracatçı firma yada kanunu temsilcisi gümrük müşavirinin, düzeltilmiş belgeyi onay sürecini tekrar başlatmak üzere Oda onayına sunması gerekmektedir. Oda tarafından gerekli incelemelerin sonucunda tamamen mevzuata uygun bulunduğu saptandıktan sonra belgenin elektronik onayı yapılır.

Menşe İspat Belgelerinin Eşyanın İhracından Sonra Verilmesi

İlgili mevzuatın 21 inci madde hükümlerine istisna olarak, Menşe İspat Belgesi; hata, istenmeyerek yapılan ihmal veya özel durumlar nedeniyle ihraç anında düzenlenmemiş olması veya belgenin düzenlenmiş, ancak teknik nedenlerle ithalatta kabul edilmemiş olduğu hususunun gümrük idarelerine veya Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluşlara tatmin edici bir şekilde ispat edilmesi halinde, ürünün sevkiyat tarihinden itibaren altı ayı geçmemek kaydıyla sonradan düzenlenebilir.

Yukarıda belirtilen durumlarda ihracatçı söz konusu eşya için ihraç sırasında Menşe İspat Belgesi verilmediğini veya Menşe İspat Belgesinin Taraf Ülke yetkili idarelerince teknik nedenlerle kabul edilmediğini sebepleri ile birlikte yazılı olarak beyan eder. İhracatçının elektronik sistem üzerinden yaptığı talep ilgili gümrük idareleri ve Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluşlar tarafından incelenir. Söz konusu ihraç eşyasına ait gümrük beyannamesi ve ekleri diğer evrak ile varsa bu işleme dair dosyaların incelenmesi ve kontrolü sonucunda, ihracatçının talebinin tamamen uygun olduğu anlaşıldığı takdirde Menşe İspat Belgesi vize edilerek onaylanır.

Bu durumda ihracatçı:

• MEDOS sistemi üzerinden "İhracattan Sonra Belge Düzenleme" başlığını kullanarak belge oluşturma işlemlerini gerçekleştirir.
• Normal ihracat işlemleri için düzenlenen belgeye ek olarak gümrük çıkış beyanname numarası ve tarihinin elektronik sisteme eklenmesi gerekmektedir.
• İhracattan sonra verilen Menşe İspat Belgesinin (6) numaralı “Gözlemler” başlıklı kutusuna, belgenin sonradan verildiğini belirtmek üzere İngilizce “ISSUED RETROSPECTIVELY” ifadesi veya bu ifadenin Taraf Ülkelerin resmi dillerindeki uyarlaması yazılır.

İkinci Nüsha Menşe İspat Belgesi Düzenlenmesi

Menşe İspat Belgesinin çalınması, kaybedilmesi veya hasar görmesi hallerinde ihracatçı veya gümrük beyannamelerini imzalamaya yetkili kanuni temsilcisi elektronik sistem üzerinden, ilk belgeyi düzenleyen gümrük idaresi veya Bakanlıkça yetkilendirilen kişi veya kuruluşun belgenin ikinci nüshasını onaylamasını talep edebilir.

Bu durumda ihracatçı; MEDOS sistemi üzerinden “İkinci Nüsha Belge Onayı” menüsünden sadece zayi olan ilk belgenin seri numarası ve onay tarihi ile yeni kullanılmak istenen belgenin seri numarasını yazarak ikinci nüsha belge başvurusunu yapabilir.

İkinci nüsha belge başvurusu için ihracata ilişkin bilgilerin tekrar yazılmasına gerek bulunmamaktadır.

İkinci nüsha talepleri Oda onayına gelmeksizin sistem tarafından otomatik olarak onaylanmakta ve belge doğrudan gönderime hazır olarak baskıya hazır hale gelmektedir.

Bu şekilde düzenlenen belgenin (6) numaralı “Gözlemler” başlıklı kutusuna, belgenin ikinci nüsha olduğunu belirtmek üzere İngilizce “DUPLICATE” ifadesi veya bu ifadenin Taraf Ülkeler resmi dillerindeki uyarlaması yazılır.

Menşe İspat Belgesinin Değiştirilmesi

Menşeli ürünler gümrük idaresinin kontrolü altında iken ürünün tamamının veya bir bölümünün Türkiye içinde başka bir yere gönderilmesi gerektiği durumda, gönderilecek kısım için asıl belge yerine geçmek üzere bir veya birden çok müfrez Menşe İspat Belgesi düzenlenir ve durum, esas Menşe İspat Belgesi üzerine kayıt düşülür.

• Müfrez Menşe İspat Belgesi düzenlenme talebi eşyayı kontrol altında bulunduran gümrük idaresine yazılı olarak yapılır. İlgili idare tarafından gerekli her türlü inceleme yapılarak bu Yönetmelik hükümlerine uygun olması halinde talep yerine getirilir.
• Düzenlenen müfrez belge Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında Menşe İspat Belgesi olarak kabul edilir.
• Esas Menşe İspat Belgesinin tarih ve seri numarası müfrez belgenin veya belgelerin (6) numaralı "Gözlemler" kutusuna yazılır, aslına ve tüm nüshalarına "MÜFREZ BELGEDİR" kaşesi basılır.

Bir Taraf Ülkenin gümrük idaresinin kontrolü altında bulunan gümrük antrepolarına ithal edilen veya konulan Taraf Ülkelerden biri menşeli ürünlerin tamamının veya bir kısmının diğer bir Taraf Ülkeye gönderilmesi halinde, ürünleri kontrolü altında tutan gümrük idareleri veya yetkili idarelerince yeni bir Menşe İspat Belgesi düzenlenir. Bu durumda menşe ülkesi Menşe İspat Belgesinin (3) numaralı kutusuna dercedilir.

Menşe İspat Belgelerinin İbraz Süreleri ve İbraz Sürelerinin Uzatılması

• Menşe İspat Belgesi, ihracatçı ülkedeki vize tarihinden itibaren 6 ay geçerli olur ve bu süre zarfında ithalatçı taraf ülkenin gümrük idarelerine ibraz edilmelidir.
• İthalatçı ülkenin yetkili idarelerine ibraz edilecek Menşe İspat Belgeleri, ithalatçı gümrük idaresine birinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden sonra sunulması halinde, gecikmenin olağan dışı koşullardan kaynaklanması durumunda, uygulanan tercihli muamele çerçevesinde kabul edilebilir.
• Diğer geç ibraz hallerinde, ithalatçı ülkenin yetkili idaresi, eşyanın belirtilen son tarihten önce gümrüğe sunulmuş olması kaydıyla menşe ispat belgelerini kabul edebilir.
• Menşe İspat Belgelerinin ibraz süresinden sonra tercihli muameleden yararlanması için bu sürenin bitiminden önce eşyanın gümrüğe gelmiş ve yine bu süreden önce ithalatçı veya gümrük beyannamesini imzalamaya yetkili kanuni temsilcisi tarafından yazılı olarak ilgili gümrüğe başvurulmuş olması gerekir.
• İlgili gümrük idaresi durumu bağlı olduğu bölge müdürlüğüne intikal ettirir. İlgili bölge müdürlüğü konuyu inceleyerek mücbir sebep ve olağanüstü hal mevcudiyetine kanaat getirir ve ek süre istemine ilişkin gerekçeleri haklı bulur ise belgelerin süresini en çok bir ay uzatabilir.

Tevsik Edici Belgeler

Aşağıda sayılan belgeler, bir Menşe İspat Belgesi kapsamındaki ürünlerin Türkiye menşeli olduğunu ve bu Yönetmeliğin diğer koşullarını yerine getirdiği hususlarını desteklemek amacıyla, 19 uncu maddede belirtilen belgeler arasındadır:

• İhracatçı veya tedarikçi tarafından, söz konusu eşyanın elde edilmesi için gerçekleştirilen işlemleri doğrudan kanıtlayıcı nitelikte, örneğin ihracatçı veya tedarikçinin hesaplarında veya iç muhasebe kayıtlarında yer alan bilgi ve belgeler.
• Türkiye’de düzenlenmiş veya hazırlanmış, imalatta kullanılan girdilerin menşe statüsünü tevsik eden, ulusal mevzuat uyarınca kullanılan belgeler.
• Türkiye’de düzenlenmiş veya hazırlanmış, girdiler üzerinde Türkiye’de yapılan işçilik veya işlemi tevsik eden, ulusal mevzuat uyarınca kullanılan belgeler.
• Kullanılan girdilerin menşe statüsünü tevsik etmek üzere, Taraf Ülkelerden birinde bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenmiş olan Menşe İspat Belgesi.