Ticari anlaşmazlıklarda kazan-kazan sistemi: Arabuluculuk

Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü Arabuluculuk Daire Başkanı Hakan Öztatar, arabuluculuğun ticari işlemlerde kazan-kazan sistemi olduğunu söyledi.

Ege Bölgesi Sanayi Odası, Adalet Bakanlığı, TOBB ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliğiyle Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Farkındalık Artırma Toplantısı düzenledi. Toplantının açılışında konuşan Öztatar, arabuluculuk sisteminin "dostane bir çözüm yöntemi" olduğunu kaydetti. Öztatar, geçmişte iki esnaf arasında meydana gelen anlaşmazlığın, başka bir esnafın arabuluculuğuyla çözüldüğünü ve ahilik geleneği olduğunu belirterek, "Arabuluculuk sistemi, Birleşmiş Milletler kayıtlarına göre dünyada 160'dan fazla ülkede uygulanan bir sistemdir. ABD'de 50 yıldır, Avrupa ülkelerinde ise yaklaşık 40 yıldır uygulanan bir sistemdir" dedi.

Arabuluculuk sisteminin, vatandaş uyuşmazlığa düştüğünde dava yoluna gitmeden sorunu çözmeyi amaçladığını ve Türkiye'nin alışık olduğu bir sistem olduğuna işaret eden Öztatar, "Esasen geçmişte bize ait olan bir sistemi yeniden hayata geçirmiş bulunuyoruz. Çünkü arabuluculuk dostane bir şekilde çözümler üretmenizi sağlıyor. Bu sistem 'mahkemeye gitmeden sorunumu nasıl halledebilirim?' sorusunun cevabıdır. Yani mahkemeye gitmeden sorunların çözümünün olabildiğinin göstergesidir. Bu anlamda ABD 50 yıl önce bu hakkı vatandaşına verdiyse artık Türkiye'nin de vatandaşlarına mahkemeye gitmeden kendi aralarında çözüm hakkı sunması zamanı gelmiştir" diye konuştu.

Bu sistemde sürecin gizli yürütüldüğünü vurgulayan Öztatar, şöyle devam etti:

"Türkiye'de artık arabuluculuk kurumu fiilen 14 Kasım itibariyle yürürlüğe girmiştir ve şu anda 681 arabulucu çalışmalarına başlamıştır. Hukuk Fakültesi mezunu olup 5 yıllık deneyime sahip kişilerin eğitimin ardından girecekleri sınavlarda da başarılı olmaları halinde arabulucu olabilecekler. Bu sistemin öncelikle ticari uyuşmazlıklar ile işçi ve işveren arasındaki sorunlarda uygulanacağını düşünüyorum. Çünkü ticari uyuşmazlıklarda esnaflar için ticari sır kavramı önemlidir. Bugün bir davaya gittiğinizde duruşmalar aleni olduğundan orada ticari sırların ortaya çıkma durumu vardır. Oysa arabuluculuk süreci gizli bir süreçtir. Gizlilik ihlali halinde ise 6 aya kadar hapis cezası gerektiren bir sistemdir."

Arabuluculuk sistemi ile hem zamandan hem de paradan tasarruf edildiğini kaydeden Öztatar, sistemde davaların en geç bir hafta içinde çözülebileceğini ifade etti. Hakan Öztatar, şöyle konuştu: "Arabuluculuğun en önemli özelliklerinden birisi, her iki tarafın da kazanacağı sonucun çıkmasıdır. Ayrıca ticari işlemlerde işçi ile işveren arasındaki bir takım uyuşmazlıklar, çok rahatlıkla dostane şekilde çözülebilecek. İngiltere'de 1,5 milyon hukuk davasının yüzde 3,5'i, yani 50 bin dosya Hukuk Mahkemesi'ne gidiyor. Yüzde 96,5'i arabuluculuk çözüm yoluyla çözülüyor. Bu anlamda bakıldığında arabuluculuğun neden önemli olduğunu burada görüyoruz.”

Dizilere de girecek

Hakan Öztatar, arabuluculuk sisteminin toplum tarafından öğrenilip benimsenmesi için önümüzdeki günlerde dizi senaristleriyle de toplantı yapılıp popüler dizilerde de mesajlar verilmesini isteyeceklerini bildirdi. Televizyonlarda yayınlanacak kamu spotlarının da hazır olduğunu söyleyen Öztatar, ayrıca PTT’ye kayıtlı 2.5 milyon posta kutusuna broşür koyacaklarını ifade etti. Öztatar, arabulucular için fotoğraflı sicil oluşturulduğunu, Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde yer verilmesi için çalışmaların sürdürüldüğünü sözlerine ekledi.

Adliyelerdeki yük azalmalı

İzmir Cumhuriyet Başsavcısı Hüseyin Baş da, sistemin yeni olmasına rağmen adliyelerdeki iş yükünü azaltacağını ve yargılama süreçlerine olumlu etkisi olacağını ifade etti.

Uyuşmazlıkların çözümünde arabuluculuğun hukuki zemine oturtulmasının önemli olduğunu belirten Kul, "İzmir’de yeni adliye binası açıldıktan 5 yıl sonra yetersiz kalmaya başladı. Ek bina yapımı için yer arandı, proje hazırlandı. Çünkü şu anda bile kiraladığımız binalar var. Yargının iş yükü hafifletilmezse yapılacak bina da birkaç yıl içinde yetersiz kalacaktır. Bu çalışmaların hem adalet sistemine hem de hukuk uyuşmazlığı olduğunda adalete ihtiyaç duyan bütün tarafların beklentilerine cevap vereceğini umut ediyorum” diye konuştu.

Porsuk: Kültürümüzde var

Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi Kamil Porsuk, günümüzde her insan için zamanın önemli olduğunu vurgularken, “Özellikle iş dünyası açısından zaman eşittir paradır. Ticari anlaşmazlıklarda mahkemeye gidecek konular ne yazık ki ülkemizde aylarca süreceği için arabuluculuk yöntemine başvurmak sadece bu açıdan bile değerlendirdiğimizde tarafların kazancına olacaktır” dedi.

ABD’de bile ırk, etnik köken ayrımcılığı gibi toplumsal sorunlardan, kiracı-ev sahibi, polis-vatandaş ve hatta aile bireyleri arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde dahi 50 yıldır arabuluculuk kullanıldığını hatırlatan Kamil Porsuk, “Hemen hemen her alanda yaşanan anlaşmazlık yargı sistemini meşgul etmeden bu yöntemle çözüme ulaştırılabiliyorsa biz bu yöntemi neden kullanmayalım ki? Daha kısa sürede, belki de daha az ücretle üstelik, her iki tarafın da memnun olabileceği bir anlaşmayı kim istemez ki? Bizim kültürel yapımızda; aile içinde veya ortaklar arasında ve hatta dostlar arasında bir anlaşmazlık halinde hatırlı kişilerin araya girmesi ile birlikte çözülmesi gibi geçmişten gelen alışkanlıklarımız vardır. Bu kültürel özelliğimiz arabuluculuk kavramı ile büyük uyumluluk göstermektedir. Bu nedenle toplumumuzda uygulanabilirliğinin fayda getireceği kanaatindeyim” diye konuştu.

Arabuluculuk kucaklaştırır

Erzincan Üniversitesi Medeni Usul ve İcra İflas Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İbrahim Özbay, arabuluculuk sisteminin yargıya alternatif değil yardımcı olduğuna dikkat çekti. Adaletin gecikmesinin en büyük adaletsizlik olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Özbay, şöyle konuştu:

“Arabuluculuk sisteminde hem zamandan hem de yargılama masraflarından tasarruf sağlanır. Ayrıca mahkeme sürecinde taraflar arasındaki ilişkiler zedelenirken arabuluculuk sisteminde taraflar iş ilişkilerine zarar verecek gereksiz davranışlardan kaçınır, ılımlı çözümlerle ilişkinin devamı sağlanır. İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklarda arabuluculuk devreye girdiğinde çalışma yaşamına olumlu katkı sağlar, işyerinde huzursuzluktan kaynaklanan verimsizlik çözümlenir. Mahkeme husumetle biter, ihtilaf bitmez, ancak gönüllülük esasına dayanan arabuluculuk kucaklaştırır. Ayrıca arabuluculukta taraflar arasında uzlaşma sağlanamazsa mahkeme yolu açıktır. Dava sürerken bile arabulucuya başvurulabilir. Hakim süre tanır, hak kaybı olmaz, deliller kaybolmaz. Taraflar sözleşme ile elde edemedikleri hakları bu sistemle alabilir.”

Arabulucunuzu İzmir’den seçin

Arabuluculuk Kurulu Üyesi Hakim Adem Albayrak da, İzmirli arabulucuların sınavdaki başarısını övdü. Albayrak, “Arabuluculuk sınavlarında en başarılı il İzmir. İzmirliler birinci sırada yeraldı. İzmir uzlaşmada da birinci olacak. Taraflar mahkemede hakimin kararına uymak zorundayken arabuluculukta kendi kararlarını kendileri veriyor. Yani kendi kendilerinin hakimi oluyorlar” diye konuştu.

kutu

Ticari uyuşmazlıklarda ve iş uyuşmazlıklarında

arabuluculuğa başvurmanın faydaları

Arabuluculuk yargılama giderlerinden tasarruf sağlar

Arabuluculuk zamandan tasarruf sağlar

Arabuluculuk, uyuşmazlık konusunun uzman kişilerce incelenmesini sağlar

Arabuluculuk tarafların uyuşmazlığın çözümüne ilişkin sürece doğrudan katılımını ve böylece çözüm üzerinde egemenliğini sağlar

Arabuluculuk, taraflara esnek ve ılımlı çözümler sunar

Arabuluculuk, özellikle ticari uyuşmazlıklar bakımından gizlilik sağlar

Arabuluculuk, işletmelerin uyuşmazlık hakkında ön inceleme yapmalarını sağlar

Arabuluculuk iki tarafın da kazançlı çıkacağı bir sonucun doğumuna öncülük eder

Arabuluculuk ticari ilişkilerin muhafaza edilmesini sağlar

Arabuluculuk gönüllülük (iradilik) esasına dayanır ve hak arama hürriyetini kısıtlamaz